Ο Άγνωστος Κώστας Καραμανλής

Ο Κώστας Καραμανλής, κατά τη σχετική διατύπωση του αείμνηστου Ιωάννη Ν. Θεοδωρακόπουλου, είναι προεχόντως ένας πολιτικός «μεγάλης γραμμής». 

Προτιμά τη συνολική θέαση των πραγμάτων και τα διεξέρχεται λαμβάνοντας υπ’ όψιν του την ιστορική ουσία τους και τις γεωπολιτικές τους συναρτήσεις. Απορρίπτει την κατατριβή του με τη λεπτομέρεια και την τύρβη της παραπολιτικής μικρότητας, που εγκλωβίζουν τους πολιτικούς στις ημέρες μας. Αυτό το απέδειξε τόσο κατά τη διάρκεια της θητείας του ως αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας, όσο και κατά την περίοδο της πρωθυπουργίας του. Αμετακίνητα προσηλωμένος στο όραμά του για ένα νέο εθνικό προσανατολισμό, το υπηρέτησε με συνέπεια και υπευθυνότητα. Προσπάθησε να αξιοποιήσει τα συγκριτικά πλεονεκτήματα της Ελλάδας, να ανοίξει νέους δρόμους και να προσδιορίσει την πορεία της, ιεραρχώντας προσεκτικά τις προτεραιότητες. Αδρομερώς με την πολιτική του:

• Επιδίωξε να αμβλύνει τις πολιτικές αντιπαραθέσεις και να ενισχύσει την ομαλή λειτουργία του δημοκρατικού πολιτικού συστήματος. Απέφυγε τον πειρασμό του ρεβανσισμού και την παγίδα του κομματισμού και προσπάθησε να διαμορφώσει τους όρους για μια διαφορετική εξέλιξη των πολιτικών πραγμάτων. Με την προσήλωσή του σε έναν νέο πολιτικό πολιτισμό, επιχείρησε να ενσταλάξει στο πολιτικό σύστημα της χώρας κανόνες και αξίες, που δεν θα επικαθορίζονται από τη σκοπιμότητα και τη συγκυρία.
• Πάσχισε να αναβαθμίσει το γεωπολιτικό ρόλο της Ελλάδας και τη γεωοικονομική της σημασία και να βελτιώσει αποφασιστικά τη διεθνή της θέση. Βαθιά πεπεισμένος ότι πλέον τα Ελληνικά συμφέροντα συγκρούονται αντικειμενικά με τα συμφέροντα των ΗΠΑ στην περιοχή, μετακίνησε το εθνικό σκάφος από τη διπλή συμμαχία με Ουάσιγκτον-Βερολίνο, στην τετραπλή συμμαχία με Βερολίνο-Παρίσι-Μόσχα-Πεκίνο. Στο πλαίσιο αυτό, εντάσσονται οι σχεδιασμοί για την κατασκευή αγωγών φυσικού αερίου και πετρελαίου με τη συνεργασία της Ρωσίας, καθώς και η συνεργασία με την Κίνα στην αξιοποίηση των λιμένων και των ναυτιλιακών επιχειρήσεων. Έβαλε σε νέα βάση τις σχέσεις της Ελλάδας με την Τουρκία, συμπαρατάχθηκε με την Κύπρο στην απόρριψη του Σχεδίου Ανάν, και αναβάθμισε τις διπλωματικές σχέσεις της Ελλάδας με τις βαλκανικές χώρες αναλαμβάνοντας η χώρα μας την προώθηση των υποψηφιοτήτων τους για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Ένωση. Όταν έκρινε ότι ήταν εξυπηρετικό για τα εθνικά συμφέροντα, έθεσε βέτο στην ένταξη των Σκοπίων στο ΝΑΤΟ και είπε τουλάχιστον άλλες τρεις φορές όχι σε αιτήματα του Μπους για εμπλοκή της Ελλάδας στο Κοσσυφοπέδιο, το Ιράκ και το Αφγανιστάν, κλονίζοντας τις Ελληνο-Αμερικανικές σχέσεις. Έδωσε ώθηση στις ευρωπαϊκές σχέσεις της χώρας και διαμόρφωσε μια στενότερη συνεργασία με την Ευρωπαϊκή Ένωση.
• Στην οικονομική πολιτική, παρ’ ότι παρέλαβε μια οικονομία εικονικής πραγματικότητας και επίπλαστης ευημερίας, στην πραγματικότητα όμως υπονομευμένη από τη συστηματική λεηλασία και την απροσχημάτιστη κλεπτοκρατία των προκατόχων του, προτίμησε να ακολουθήσει μια πολιτική ήπιας προσαρμογής για να αποφύγει ανεπιθύμητους κραδασμούς και περιττές εντάσεις. Έτσι, τελικά, από τα 116 δις ευρώ περίπου, που αυξήθηκε το δημόσιο χρέος επί των ημερών του, τα 61 δις ευρώ διατέθηκαν για τόκους προηγούμενων δανείων, τα 20 δις ευρώ για δαπάνες εξοπλισμών και χρέη νοσοκομείων-ταμείων, 5 δις ευρώ για το πρόγραμμα ενίσχυσης των τραπεζών και 30 δις ευρώ για την κάλυψη του ελλείμματος.
• Στην εσωτερική πολιτική συνολικά, πραγματοποίησε ένα αναμορφωτικό έργο, κατασκευάζοντας δεκάδες δημόσια έργα, που επέλυσαν χρονίζοντα προβλήματα της χώρας και αναβάθμισαν τη δημόσια υποδομή της, ενισχύοντας τον κοινωνικό και εργασιακό τομέα, που έπαψε πια να είναι έρμαιο κομματικών σκοπιμοτήτων, στηρίζοντας την υγεία, που αναβαθμίστηκε και πρόσφερε νέου τύπου υπηρεσίες στους πολίτες, και προωθώντας τομές στην Ανώτατη Εκπαίδευση, μέσα από ριζοσπαστικές μεταρρυθμίσεις και τόνωση της εξωστρέφειάς της.

Μέσα στις συνθήκες της εποχής εκείνης, η διακυβέρνηση του Κώστα Καραμανλή συνολικά εξεταζόμενη, έχει θετικό πρόσημο. Αναμφίλεκτα με λάθη και παραλείψεις. Προώθησε εν τούτοις αποφάσεις και προχώρησε σε κινήσεις που μετά από πολλά χρόνια έδιναν μια νέα ώθηση στην Ελλάδα. Η χώρα έκανε αποφασιστικά βήματα να βγει από τον καθεστωτισμό και τη στασιμότητα της προηγούμενης περιόδου και να μπει δυναμικά στη διεκδίκηση του ευρωπαϊκού της ρόλου.

Αλλά και ως αρχηγός της Νέας Δημοκρατίας, ο Κώστας Καραμανλής, παραλαμβάνοντας μετά από μια μακρά και οξεία κρίση, στις 21 Μαρτίου 1997, ένα κόμμα σπαρασσόμενο από εσωτερικές συγκρούσεις και ατέρμονες εσωκομματικές διχοστασίες, πολιτικά εξουθενωμένο από τις αλλεπάλληλες εκλογικές ήττες, αλλά και ιδεολογικά πελαγοδρομημένο από αλληλοσυγκρουόμενους ανταγωνισμούς, με προσεκτικές κινήσεις και «χειρουργικές» παρεμβάσεις, κατόρθωσε σύντομα να του δώσει την παλιά του ελκυστικότητα και να το επαναφέρει σε τροχιά εξουσίας. Με την προσεκτικά επιλεγμένη στρατηγική του μεσαίου χώρου, επανατοποθέτησε πολιτικά το κόμμα, το απάλλαξε από ενοχλητικές ακροδεξιές παραφυάδες, και το μετασχημάτισε σύντομα σε υποδοχέα μιας πλατιάς πλειοψηφικής κοινωνικής συμμαχίας, η οποία του επέτρεψε κάποια στιγμή τη νικηφόρα πορεία προς τη διακυβέρνηση του τόπου.

Σε μια εποχή που η Ελλάδα παραδέρνει μέσα σε μια βαθιά και πολυεπίπεδη κρίση και που οι πολιτικές δυνάμεις του τόπου δείχνουν να αδυνατούν να καταθέσουν ένα ολοκληρωμένο σχέδιο εθνικής ανασυγκρότησης και να δημιουργήσουν μια πειστική δυναμική ελπίδας για την υπέρβασή της, η διερεύνηση άγνωστων πτυχών της ζωής και της δράσης του Κώστα Καραμανλή παρουσιάζει εξαιρετικό ενδιαφέρον. Η σκέψη του, η πράξη του, ακόμη και η αποχώρησή του από την εξουσία μέσα σε ένα πέλαγος λαϊκισμού που τον αντικατέστησε, αλλά και μια από κάθε άποψη κατακλυσμιαίων διαστάσεων αναταραχή που ακολούθησε, οφείλουν να διερευνηθούν. Να τύχουν νηφάλιας ανάλυσης και ολοκληρωμένης επεξεργασίας. Χωρίς αγιογραφήσεις ή δαιμονοποιήσεις, αλλά και χωρίς υπερβολές και σκοπιμότητες. 

Η αναστροφή με το έργο του και το όραμά του σε καιρούς που ο τόπος δείχνει καθηλωμένος σε ακινησία και σύγχυση, μπορεί να αποδειχθεί πολύτροπα εποικοδομητική για όλους. Να γονιμοποιήσει ερεθίσματα και να δώσει έναυσμα για νέες αναζητήσεις.

Τάκης Μαχαίρας

30 Απριλίου 2017

Απόσπασμα