Μπορεί, άραγε, να υπάρχει κάποια σχέση µεταξύ των συµφωνιών που υπέγραψε ο Κώστας Καραµανλής µε τη Ρωσία για την κατασκευή των αγωγών και της δραµατικής κατάστασης που βιώνει σήµερα η Ελλάδα;
Είναι πιθανό η διακοπή της κατασκευής των αγωγών να συνδέεται µε οιονδήποτε τρόπο µε το Μνηµόνιο; Και, εντέλει, µπορεί το Μνηµόνιο να συνδέεται µε αρνητικές εξελίξεις σε εκείνο το σκέλος των εθνικών θεµάτων που δεν θα µπορούσε να προωθηθεί µε τον Καραµανλή στην εξουσία έτσι ώστε να υλοποιεί τους σχεδιασµούς των «παικτών» της διεθνούς πολιτικής σκακιέρας; Και τι από όλα αυτά θα µπορούσε, πιθανώς, να έχει αποφευχθεί εάν δεν είχε µαταιωθεί η κατασκευή των αγωγών;
Της Γιώτας Αντωνοπούλου
Ένα δηµοσίευµα που λέει πολλά
Στο παρόν, δεύτερο µέρος του «ΦΑΚΕΛΟΥ» που σχετίζεται µε τους αγωγούς και την πτώση της κυβέρνησης Καραµανλή, βεβαίως δεν θα διολισθήσουµε σε αναπόδεικτα σενάρια και υποθέσεις. Δύο δεδοµένα, όµως, δεν µπορούν να αµφισβητηθούν και σίγουρα δεν εντάσσονται στη σφαίρα της σεναριολογίας.
Το πρώτο είναι πως µεταξύ της διακοπής των έργων κατασκευής των αγωγών και του Μνηµονίου εντοπίζει κανείς µια σχέση αιτίας-αιτιατού, καθώς ο λόγος για τον οποίο η Ελλάδα εντάχθηκε στο Μηχανισµό Στήριξης δεν ήταν το πρόβληµα του Χρέους καθαυτό (υψηλό χρέος είχαν και έχουν κι άλλες χώρες της Ευρώπης), αλλά η προβλεπόµενη αδυναµία εξυπηρέτησης του Χρέους.
Σε αυτή την αντίληψη άλλωστε στηρίζονται τόσο το Μνηµόνιο όσο και η Δανειακή Σύµβαση, αφού δεσµεύουν τη χώρα σε πολιτικές που δεν µειώνουν το Χρέος, αντίθετα το αυξάνουν για τα επόµενα χρόνια, µολονότι διαµορφώνουν, σύµφωνα µε τους συντάκτες των συµφωνιών, τις αναγκαίες συνθήκες για τη βραχυπρόθεσµη και µακροπρόθεσµη εξυπηρέτησή του.
Επιστρέφοντας, λοιπόν, στη σχέση αιτίας-αιτιατού που θίξαµε προηγουµένως, εύκολα µπορεί να υποθέσει κανείς πως εάν οι αγωγοί είχαν προχωρήσει κανονικά, σύµφωνα µε τις συµφωνίες και τα χρονοδιαγράµµατα της κυβέρνησης Καραµανλή, σήµερα η Ελλάδα θα είχε άλλη διεθνή υπόσταση και άλλη οικονοµική προοπτική.
Το δεύτερο στοιχείο, που συνδέεται µε το πρώτο, είναι ένα περίεργο δηµοσίευµα του αµερικανικού περιοδικού «Real Money» µε ηµεροµηνία 18/2/2010, έναν και πλέον µήνα πριν από τη δηµιουργία του Μηχανισµού Στήριξης και τρεις µήνες πριν από την υπογραφή του Μνηµονίου, υπογεγραµµένο από έναν από τους γνωστούς Αµερικανούς αναλυτές, τον Marc Chandler. Σηµείωνε, λοιπόν, ο αρθρογράφος απευθυνόµενος προς τους Έλληνες:
— «Εάν θέλετε λεφτά, κάντε συµβιβασµούς για την Κύπρο και τη Μακεδονία».
Συγκεκριµένα, στο άρθρο του µε τίτλο «Μπελάδες για την Ελλάδα, µπελάδες για την Ευρώπη», ανέφερε: «Εάν κάποιος ευρωπαϊκός θεσµός ή κάποια συµµαχία προθύµων δεν βρουν τρόπο να δανείσουν χρήµατα στην Ελλάδα, το ΔΝΤ έδειξε ότι, παρ’ όλα αυτά, έχει αυτή τη δυνατότητα. Ποικίλοι συµβιβασµοί, όµως, θα απαιτούνταν τότε από την ελληνική πλευρά. Αυτοί οι συµβιβασµοί περιλαµβάνουν πλέον την έννοια της κυριαρχίας σε όρους οικονοµίας. Αυτό σηµαίνει ότι η Στατιστική Υπηρεσία θα ήταν στα χέρια µη Ελλήνων επαγγελµατιών. Επίσης θα γίνονταν πολιτικοί συµβιβασµοί αναφορικά µε το Κυπριακό και µε την άρνηση της Ελλάδας να επιτρέψει στη Μακεδονία να ενταχθεί στην ΕΕ και το ΝΑΤΟ».
Όπως προκύπτει από την εξέλιξη των πραγµάτων, ο συγκεκριµένος αναλυτής είτε είχε πολύ καλή ενηµέρωση –που οι Έλληνες αγνοούσαν– είτε… διάβαζε την κρυστάλλινη σφαίρα ως άλλη Μαντάµ Ζαΐρα! Δεν εξηγείται αλλιώς το γεγονός ότι είχε «προβλέψει» ακόµη και το γεγονός πως η Ελληνική Στατιστική Υπηρεσία θα περιερχόταν στα χέρια µη Ελλήνων. Και αν, αρκετούς µήνες αργότερα, αυτό επιβεβαιώθηκε, τα δύσκολα είναι ακόµη µπροστά µας ως προς τα εθνικά θέµατα για τα οποία µίλησε ο Chandler. Θα ήταν, όµως, όλα αλλιώς, εάν σήµερα η Ελλάδα δεν εµφανιζόταν ως επαίτης στις διεθνείς αγορές αλλά ως ένας δυνητικός δυνατός «παίχτης» στην παγκόσµια ενεργειακή σκακιέρα.
Όταν στην Ελλάδα «γεννήθηκε»
ο South Stream…
Ήταν Τετάρτη 16 Μαΐου 2007 όταν ο Βλαντίµιρ Πούτιν έφτασε στις 19:00 στο Αεροδρόµιο «Ελευθέριος Βενιζέλος», προκειµένου την εποµένη να παραστεί στην τελετή υπογραφής της τριµερούς σύµβασης για την κατασκευή του αγωγού Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολη, µαζί µε τον Έλληνα πρωθυπουργό Κώστα Καραµανλή και τον Βούλγαρο πρωθυπουργό Σεργκέι Στάνισεφ (του οποίου η κυβέρνηση επίσης έπεσε το 2009, τρεις µήνες πριν από την πτώση της κυβέρνησης Καραµανλή!). Μετά από µια σύντοµη στάση στο ξενοδοχείο Hilton, στο οποίο κατέλυσε, ο Ρώσος πρόεδρος µετέβη στις 21:00 στο εστιατόριο «Διόνυσος» όπου τον περίµενε ο Καραµανλής για να δειπνήσουν.
Στο δείπνο παρακάθισαν οι δύο πολιτικοί άνδρες και φυσικά οι µεταφραστές. Το κλίµα της συνάντησης ήταν από την πρώτη στιγµή ιδιαίτερα θερµό. Ο Πούτιν έδειχνε να απολαµβάνει το φαγητό του κάτω από το φως της Ακρόπολης και ο Κ. Καραµανλής ως καλός οικοδεσπότης του µιλούσε για την Ελλάδα και τις οµορφιές της.
Ο λαός λέει πως τα πιο σοβαρά πράγµατα συζητιούνται µεταξύ «τυρού και αχλαδίου». Κι η αλήθεια είναι πως κάπως έτσι «γεννήθηκε» ο South Stream. Μέσα στο χαλαρό κλίµα της όλης συζήτησης ο Κ. Καραµανλής άκουσε τον Ρώσο πρόεδρο να του λέει:
— «Έκανα µια σκέψη ακόµη. Τι θα λέγατε να συζητήσουµε για τη διέλευση από τη Ελλάδα κι ενός άλλου αγωγού, ο οποίος θα µεταφέρει φυσικό αέριο;».
Παρά το γεγονός ότι ο Καραµανλής δεν ήταν προετοιµασµένος για µια τέτοια συζήτηση, κάλεσε τον συνοµιλητή του να του αναλύσει τη σκέψη του.
Στη συνέχεια της συζήτησης διαπίστωσε πως ο Πούτιν δεν είχε κάνει απλώς «µια σκέψη» αλλά είχε έτοιµο ένα ολόκληρο πλαίσιο και πλάνο συνεργασίας σε αυτό το επίπεδο. Ο αγωγός φυσικού αερίου South Stream ήταν ένα φιλόδοξο νέο τεχνολογικό έργο που είχε σκοπό να συνδέσει το ρωσικό σύστηµα µεταφοράς φυσικού αερίου µε το δίκτυο φυσικού αερίου της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Τα σχέδια του Πούτιν αφορούσαν στην κατασκευή αγωγού µήκους 900 χλµ., ο οποίος θα ξεκινούσε από τις ρωσικές ακτές στη Μαύρη Θάλασσα και θα κατέληγε στη Βάρνα της Βουλγαρίας, µε δυνατότητα µεταφοράς περίπου 31 δισ. κυβικών µέτρων (bcm) ανά έτος. Ο South Stream, αφού θα έφτανε στις ακτές της Βουλγαρίας, θα χωριζόταν σε δύο διακλαδώσεις. Το νότιο τµήµα, χωρητικότητας 10 bcm, θα εισερχόταν στην Ελλάδα και ακολούθως θα έφτανε στις ακτές της Ιταλίας χωρίς να επηρεάζει τον Ελληνοϊταλικό αγωγό. Η οριστική συµφωνία για την κατασκευή του αγωγού South Stream επήλθε στην Κωνσταντινούπολη στις 25 Ιουλίου 2007, στο περιθώριο ενός Συµποσίου στο οποίο µετείχαν ο Ρώσος πρόεδρος και ο Έλληνας πρωθυπουργός. Η επίσηµη διακρατική συµφωνία υπεγράφη στη Μόσχα έναν χρόνο αργότερα, στις 30 Ιουνίου 2008. Σύµφωνα µε τα χρονοδιαγράµµατα, η κατασκευή του αγωγού προβλεπόταν να ολοκληρωθεί το 2014 ώστε άµεσα να αρχίσει η εκµετάλλευση του φυσικού αερίου που τελικό προορισµό θα είχε την Ιταλία. Ο αγωγός, σύµφωνα µε τους σχεδιασµούς, επρόκειτο να διοχετεύει 10 δισ. κυβικά µέτρα φυσικό αέριο το χρόνο και την εκµετάλλευση θα είχαν κατά 50% οι εταιρείες ΔΕΣΦΑ και η ρωσική Gazprom. Σ’ αυτό το µεγαλεπήβολο σχέδιο έσπευσαν να συµµετάσχουν η µια µετά την άλλη και οι άλλες χώρες της περιοχής µας. Η Βουλγαρία, που προσδοκούσε το διπλασιασµό της κατανάλωσης φυσικού αερίου µέχρι το 2020, υπέγραψε συµφωνία µε τη Ρωσία για την κατασκευή ενός διαµετακοµιστικού αγωγού στις 18 Ιανουαρίου του 2008. Η Σερβία και η Ουγγαρία προχώρησαν σε συµφωνία για το έργο τον Φεβρουάριο του 2008 προσβλέποντας σε σηµαντικά οικονοµικά οφέλη. Σε εξέλιξη, επίσης, βρίσκονταν την περίοδο εκείνη και οι διαπραγµατεύσεις µε την Αυστρία και τη Σλοβενία.
Παράλληλα µε την κατασκευή των αγωγών, η ελληνική κυβέρνηση είχε αναλάβει µια πολύ σοβαρή πρωτοβουλία: τη δηµιουργία ενός κοινού ενεργειακού χώρου στην ευρύτερη περιοχή της Νοτιοανατολικής Ευρώπης µε επίκεντρο την Ελλάδα. Βρισκόταν για το λόγο αυτό σε συνεννοήσεις µε τη Ρουµανία, τη Βουλγαρία, την Τουρκία και το Μαυροβούνιο. Τα οφέλη, πολιτικά και οικονοµικά, από την ευόδωση µιας τέτοιας συµφωνίας είναι παραπάνω από προφανή. Όµως όλα έµειναν στα χαρτιά.
Όταν ο αγωγός άλλαξε «πορεία»
Το 2009 και τους πρώτους µήνες του 2010 µε την κυβέρνηση του Γιώργου Παπανδρέου µπήκαν «τίτλοι τέλους» και στα σχέδια του South Stream. Δεν ήταν η ελληνική πλευρά αυτή που επισήµως δηµιούργησε το πρόβληµα. Η Βουλγαρία µε την αµερικανόφιλη νέα κυβέρνησή της το δηµιούργησε. Ο πρωθυπουργός της Βουλγαρίας Μπόικο Μπορίσoφ ανακοίνωσε την έξοδο της χώρας του από το σχέδιο ανακοινώνοντας ταυτόχρονα και την πρόθεσή του να εξετάσει τη συµµετοχή της χώρας του στην αµερικανική αντιπυραυλική ασπίδα. Ωστόσο, ούτε από την ελληνική πλευρά υποστηρίχτηκε το θέµα. Κι αν ο καλοπροαίρετος παρατηρητής θέλει να αποδώσει στην ελληνική πλευρά τη δικαιολογία της οικονοµικής κατάστασης της χώρας που είχε αποσπάσει το αποκλειστικό ενδιαφέρον της κυβέρνησης, δεν µπορεί παρά να συνεκτιµήσει και να αξιολογήσει αρνητικά τη στάση του κ. Γ. Παπανδρέου απέναντι στον άλλο αγωγό, τον πετρελαϊκό Μπουργκάς-Αλεξανδρούπολης. Σε κάθε περίπτωση, το αποτέλεσµα ήταν η ρωσική πλευρά να ακυρώσει το σχέδιο για πέρασµα του South Stream από Βουλγαρία και Ελλάδα και να επιδιώξει νέες συµφωνίες µε τη Ρουµανία.
Θα ήταν λάθος, βεβαίως, να ισχυριστούµε πως το ενεργειακό παιχνίδι στην περιοχή έχει τελειώσει οριστικά. Αυτό, όµως, που µπορούµε µετά βεβαιότητας να πούµε είναι πως ο South Stream δεν έχει πια για την Ελλάδα τη σηµασία που είχε όταν υπογράφτηκαν οι σχετικές συµφωνίες, διότι µετά τα προβλήµατα που ανέκυψαν στην πορεία εκτέλεσης του έργου ο Πούτιν συνήψε συµφωνία και µε την Τουρκία. Στο τέλος του Δεκεµβρίου 2011 η Τουρκία έδωσε την τελική άδεια για να περάσει ο αγωγός από τα χωρικά της ύδατα, αφαιρώντας έτσι το τελευταίο εµπόδιο στη διαδροµή του South Stream. Η Σερβία, επίσης, έχει υπογράψει τη σχετική συµφωνία µε τη Ρωσία. Η Βουλγαρία αναµένεται να αποσαφηνίσει τη θέση της περί τα τέλη του 2012 και εφόσον συνεκτιµήσει όλα τα δεδοµένα που αφορούν στις πολιτικές συµµαχίες της. Δοθέντων, πάντως, των προβληµάτων που υπάρχουν για την κατασκευή του νότιου τµήµατος του αγωγού, η κοινοπραξία που τον έχει αναλάβει ανακοίνωσε πρόσφατα πως αποφάσισε σε πρώτη φάση να κατασκευάσει τη βόρεια διακλάδωση του αγωγού, προς την Αυστρία. Στην επόµενη φάση το έργο θα επεκταθεί προς το νότο της Ιταλίας, µέσω υποθαλάσσιου αγωγού στην Αδριατική. Όµως ένα νέο πρόβληµα για την Κοινοπραξία ανέκυψε, αυτή τη φορά µε την Ιταλία, η οποία κωλυσιεργεί να υπογράψει τις σχετικές διακρατικές συµφωνίες. Ο πολιτικός αναλυτής εύκολα θα παρατηρήσει πως µετά τον Βούλγαρο Σεργκέι Στάνισεφ και τον Κώστα Καραµανλή, έπεσε και ο τελευταίος θερµός υποστηριχτής των αγωγών, ο Σίλβιο Μπερλουσκόνι.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου